همه چیز درباره فرش قم

برخی از منحصر به فردترین و خلاقانه ترین فرش های جهان از ایران می آیند. فرش‌های نمادین و تأثیرگذار ایرانی اغلب به دلیل ساختار انعطاف‌پذیر، اما محکم و طرح‌های خلاقانه‌شان قابل توجه هستند. آنها همچنین به عنوان عمدتاً دستباف شناخته می شوند و تلاش و تسلط زیادی برای هر کدام انجام می شود. با این حال، یکی از چشمگیرترین فرشهای ایرانی، فرش قم، نه تنها به‌طور باورنکردنی مبتکرانه دیده می‌شود، بلکه هنوز صد سال از عمر آن نمی‌گذرد!

برای دیدن مجموعه فرش های ماشینی کلاسیک هایپر فرش پلاس اینجا کلیک کن

در سال‌های اخیر، فرشچه ایرانی قم محبوبیتی دوباره پیدا کرده است. برای افرادی که به دنبال بهترین بافت ها و رنگ های زیبا هستند، این فرش ها نمایانگر برخی از چشمگیرترین قطعاتی است که می توانید در کلکسیون یا خانه خود داشته باشید. نقوش درخت زندگی و مدالیون در فرش قم به‌شدت دیده می‌شود. سایه ها شبیه به محبوب ترین رنگ های فرش ایرانی، آبی، قرمز و عاجی است. فرش قم معمولاً کوچکتر از سایر انواع فرش ایرانی است. آنها اغلب روی دیوارها قرار می گیرند.قم به عنوان مرکز حکومت دینی شیعه یکی از مقدس ترین شهرهای ایران است. این شهر بسیار قدیمی دارای تاریخ مذهبی غنی است و آثار معماری چشمگیر بسیاری را در خود جای داده است.

شهر قم 

قُم کلانشهری است که در 100 کیلومتری جنوب تهران واقع شده‌است. این شهر در کنار رودخانهٔ قمرود و در دشت قم قرار دارد. کلانشهر قم مرکز استان قم می‌باشد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران کلانشهر قم دارای ۱٬۱۱۲٬۱۵۸ نفر جمعیت بوده‌است. با این جمعیت، قم در رتبهٔ هشتمین شهر پرجمعیت ایران قرار می‌گیرد. بیشتر ساکنان قم شیعه دوازده‌امامی هستند و تعدادی از اقلیت‌های دینی زرتشتی و مسیحی در شهر ساکنند.

قم به‌عنوان پایتخت مذهبی ایران، پایتخت فرهنگی جهان شیعه و پایتخت دوم ادبیات کودک و نوجوان ایران، قطب تولید معارف دینی در ایران،قطب تولید علوم اسلامی، یکی از قطب‌های تولید مسائل دینی در ایران، یکی از قطب‌های انتشار کتاب پس از تهران و بزرگ‌ترین قطب انتشار کتاب‌های دینی در خاورمیانه نیز شناخته می‌شود. قم یکی از شهرهای مهاجرپذیر ایران است تعداد زیادی از اتباع افغانستانی و پاکستانی و عرب در قم مهاجر هستند.

قیام‌ها و شورش‌های پیاپی مردم قم باعث شده تا این شهر در طول تاریخ بارها توسط حاکمان و فرمانروایان ویران شده و از نو آباد شود . ظرفیت و پتانسیل صنعتی قم در بخشهای مختلف بسیار مناسب است. برای مثال می‌توان به صنعت مبلمان ومنبت اشاره کرد.

برای دیدن مجموعه فرش های ماشینی مدرن هایپر فرش پلاس اینجا کلیک کن

تاریخ فرش قم

برخی از مردم به شغل فرش بافتن مشغول هستند. سابقهٔ فرشبافی در قم با شیوهٔ فعلی به اواخر دهه چهارم سده میلادی یعنی حدود چندین سال پیش می‌رسد؛ یعنی زمانی که تجار کاشان دارهای فرش را به قم برده و کار را در مقیاسی محدود شروع کردند و با گذشت ۲ سال تولید فرش قم با ابعادی تجاری آغاز شد.

نقشه‌های فرشهای قدیمی را طرح‌های مشهور به لچک و ترنج شاه عباسی، محرمات، محرابی و شکارگاه تشکیل می‌دادند. این طرح‌ها که با اقتباس از نقشه‌های کاشان و اصفهان تهیه شده بود به‌سرعت با تغییراتی که طراحان قم در آن دادند دچار تحول شد و سبک جدیدی در صنعت فرشبافی ایران پدیدآورد. این سبک با ویژگی‌هایی نظیر هماهنگی نقوش به «سبک فرش قم» مشهور شد.

با کمال تعجب، فرش های قم به سبک امروزی بعد از دهه 1930 بافته شده اند. در همان زمان، فرش فروشان کاشانی شروع به جابجایی بافندگی خود به شهر قم کردند. پس از استقرار در آنجا، بافندگی رونق گرفت زیرا صنعتگران سبک‌های متنوعی را در کار خود جای دادند، و توانستند ویژگی‌هایی را حفظ کنند که مشخصاً به عنوان فرش قم قابل تشخیص است. امروزه بیشترین حجم فرش ابریشم ایران در قم ساخته می شود.

بافت فرش قم

ساخت فرش های قم بی نظیر بوده و هست. آنها از الیاف ابریشم بسیار ظریف استفاده می کنند و قطر کوچکتر الیاف ابریشم امکان جزئیات دقیق در طرح ها را فراهم می کند. جزئیات هرگز به خطر نمی افتد. این واقعیت که بسیاری از فرشها از قبل دارای دو لایه ابریشم هستند، آن‌ها را فوق‌العاده منحصربه‌فرد می‌سازد، اما رنگ‌های فرش که در بسیاری از فرشهای قم وجود دارد، سنت را به سطح بالاتری می‌رساند. زیبایی چشمگیر رنگ ها اغلب به دلیل طراحی و مواد است. وقتی به فرش قم نگاه می‌کنید، به همان اندازه که به شکل کلی رنگ‌ها توجه می‌کنید، به جزییات پیچیده نیز توجه خواهید کرد. هر فرش به چند بخش کاملاً مشخص تقسیم می شود که دارای جزئیات پیچیده ای است.این سطح از تنوع تا حد زیادی به دلیل مواد و نوع رنگ های استفاده شده، به آن حسی پر جنب و جوش و شفاف می بخشد.

تار و پود

شالوده فرش قم دارای تارهای فرورفته ( فونداسیون بالا و پایین) است. تارهای فرورفته زمانی اتفاق می‌افتند که پودها (طناب‌های پهلو به پهلو) به‌جای اینکه با کمترین تنش وارد شوند، از هر طرف محکم کشیده شوند. این تاب ها را به 2 سطح جابجا می کند. تارها پنبه یا ابریشم با 2 شاخه پنبه یا ابریشم برای پودها هستند. پنبه ممکن است آبی یا خاکستری روشن باشد.

گره

گره، گره نامتقارن فارسی یا سنه است. نخ در یک حلقه در اطراف یکی از تارها قرار می گیرد و در زیر دیگری شل باقی می ماند. 2 انتها در دو طرف تار ظاهر می شوند. در فرش قم گره به سمت چپ باز می شود. گره در هر اینچ مربع (KPSI) برای اندازه گیری تراکم گره استفاده می شود که یکی از معیارهای کیفیت بافندگی است. KPSI فرش قم بسیار بالاست.

شمع

برای شمع از ابریشم نرم یا پشم کورک با کیفیت بالا استفاده می شود. باکیفیت ترین فرش قم از ابریشم خالص تهیه می شود. همچنین می‌توانید فرش‌های پرز پشمی را با جلوه ی ابریشم (معمولاً طرح‌ها) و فرش‌های پرز ابریشمی روی پایه‌های ابریشمی و پنبه‌ای و همچنین فرش‌هایی که تماماً از ابریشم ساخته شده‌اند، پیدا کنید.

انتها

کف فرش دارای حلقه های تابیده نشده است. انتهای بالای آن دارای گلیم (ناحیه صافی با اندازه های مختلف که در انتهای فرش قبل از اتمام حاشیه بافته می شود) با حاشیه گره دار است.

طراحی

با وجود ظرافت در طراحی، بسیاری از فرشهای زیبای قم چندان بزرگ نیستند. با این حال، درون هر فرش انبوهی از نقوش مختلف و طرح‌های منحنی وجود دارد. اغلب، طرح ها و الگوها را به تعداد انگشت شماری از اشکال تقسیم می کنند. این اشکال طراحی معمولاً با رنگ ها و الگوهای خلاقانه به هم گره می خورند. برخی از فرشهایی که در شهر قم تولید می‌شوند حتی تا آنجا پیش می‌روند که فرشهای تصویری واقعی هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است رویدادهای تاریخی خاص، مناظر یا طرح‌های پیچیده‌تر و انتزاعی‌تر اما با جزئیات را به تصویر بکشند.

از آنجایی که پیش از این در شهر قم سنت بافندگی وجود نداشت، بسیاری از نقوش از کاشان، تبریز، اصفهان و دیگر مراکز قدیمی‌تر بافندگی به عاریت گرفته شد. بافت آن شبیه بافت کاشان اما در پشت نامنظم تر است. طرح ها شامل منحنی (بیشتر نقش های گلدار که معمولاً پیچیده هستند) و نمونه ای از سبک شهری فرش ایرانی است. نقوش گل و باغ، ویژگی‌های منظره و داستان‌های تاریخی، مدال‌های مرکزی با گوشه یا بدون نقوش و نقوش تاک و صحنه‌های شکار در فرشه قم یافت می‌شود.

الگوهای سراسری مانند بوته نیز رایج هستند. سجاده‌هایی که اغلب با طرح‌های درخت زندگی، نقش‌های زل‌السلطانی و شاه عباس (با مدال وسط یا بدون مدال) و همچنین نقوشی شبیه به سجاده‌های باغ بختیاری و فرشهای اصفهان در فرشهای قم دیده می‌شود. بسیاری از مردم به دلیل ساختار نازک اما مستحکم و ابعاد نسبتا کوچک، ترجیح می دهند فرش قم را به دیوار مانند ملیله آویزان کنند تا اینکه روی زمین بگذارند.

رنگ ها

قرمز، آبی متوسط، عاجی، طلایی، قهوه ای و مشکی رنگ های معمول هستند. رنگ‌های مشکی، آبی و قرمز معمولاً روی فرش‌های ابریشمی قم ثابت نیستند و رنگ‌ها روی فرش‌های پشمی یا ابریشمی همیشه روشن نیستند. قرمز و آبی رایج ترین رنگ ها هستند.

اندازه ها

با توجه به زمان لازم برای بافت این فرشهای بسیار ظریف و همچنین هزینه‌های بالاتر ابریشم و رنگ‌ها، فرش قم معمولاً در اندازه‌های کوچک ساخته می‌شود. این امر به ویژه در مقایسه با سایر انواع فرش قابل توجه است.

کپی فرش قم از کشورهای دیگر

فرش های قم در پاکستان و هند و چین نیز تولید شده است. در زیر نکاتی در مورد چگونگی تشخیص اینکه فرش یک فرش ابریشمی واقعی قم است یا تقلیدی از یک کشور دیگر است ، آورده شده است:

• حاشیه ها: فرش قم دارای گره های بسیار کوچکی در انتهای شمع جایی که حاشیه ها شروع می شود، خواهند بود. آنها هرگز کاملاً یکنواخت نخواهند بود. فرش قم تقلبی ممکن است دارای گره های بسیار صاف و یکنواخت باشد. حاشیه های فرش قم واقعی ابریشم خواهد بود.
• ابریشم: فرش های قم واقعی با ابریشم طبیعی ساخته می شوند. فرش های قم تقلبی با ابریشم تجاری ساخته می شود. ابریشم تجاری بیشتر از ابریشم طبیعی می درخشد و به نرمی ابریشم واقعی نیست. کف دست خود را برای چند ثانیه روی سطح فرش بمالید. اگر دستتان گرم شد ابریشم واقعی است.

جمع بندی

فرش قم فراتر از مرزهای ایران، گسترده و از ارزش بالایی برخوردار است. آنها دارای کیفیت خوب با گره های بسیار متراکم هستند. برخی از فرش‌های این منطقه دارای تراکم گره بیش از 600000 گره می‌باشند و در نتیجه متعلق به صنعت بسیار ظریف ایرانی هستند. متریال مورد استفاده فرش قم نیز منشأ خاصی دارد. فرش‌های ابریشمی و همچنین فرش‌های پشمی درقمبافته می شوند. ابریشم طبیعی قم به دلیل کیفیت بالا در سراسر جهان شناخته شده است. فرشها نقوشی از مناطق بسیار متفاوت ایران را نشان می‌دهند. در میان این طرح ها، الگوهای فیگوراتیو با گیاهان و حیوانات تلطیف شده رایج است. طرح های مدالیون نیز یافت می شود.گرچه فرشها حدود 100 سال است که در این منطقه بافته می شوند، اما فرش‌های قم به دلیل تجمل گرایی بسیار محبوب و ارزشمند هستند. کیفیت ابریشم طبیعی قم شهرت خاصی دارد و فرش ابریشم قم در بازار جهانی بسیار مورد توجه است.

روش‌های تولید فرش‌های نفیس قم نیز فوق‌العاده پیچیده و آینده‌نگرانه است. ساخت این فرش های مدرن جدید اغلب به اندازه فرش های عتیقه چشمگیر است. بسیاری در بیان جذابیت فرشهای قم با کلمات مشکل دارند، اما به نظر می‌رسد برجسته‌ترین عامل پیوند صمیمیت در توجهی است که به تک تک گره‌هایی که با دقت قرار داده شده‌اند، احساس می‌شود.این باعث می شود هر فرش قم منحصر به فرد باشد. تقریباً مانند یک اثر هنری فردی که هرگز دوباره تکرار نمی شود. و از آنجایی که بسیاری از فرشهای قم موجود امروزی در نیمه اول قرن بیستم ساخته شده‌اند، داشتن یکی از این فرشهای قدیمی به نوعی مانند داشتن یک قطعه تاریخ است.

مطالب مرتبط:

• همه چیز در مورد فرش تبریز
• همه چیز درباره فرش همدان
• همه چیزدرباره فرش قشقایی

همه چیز درباره فرش تبریز

تبریز که در شمال غربی ایران واقع شده است، دومین شهر قدیمی ایران است و صدها، شاید هزاران سال است که در مرکز جهان قالی‌سازی قرار داشته است. با توجه به بزرگی صنعت فرش در تبریز، طراحی و کیفیت آن بسیار متفاوت است. این امر تا حدودی ناشی از قرار گرفتن تبریز در سطح بالای تجارت جهانی و همچنین قطب مرکزی صادرات فرش در ایران است. فرش های تبریز را می توان در طرح های بی حد و حصر یافت. تبریز، در حال حاضر از سوی «شورای جهانی صنایع دستی» به عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب شده‌است.

شهر تبریز در 600 کیلومتری غرب تهران و یکی از بزرگترین شهرهای ایران و همچنین پایتخت در استان آذربایجان قرار دارد. جمعیتی متشکل از آذری ها که بزرگترین اقلیت قومی ایران هستند و به گویش ترکی صحبت می کنند. این شهر قدیمی است و برای قرن ها مکان تجاری و ایستگاه مرزی بسیار مهمی بوده است. جاذبه های شناخته شده مسجد آبی و بازار غول پیکر هستند.

شهر تبریز

تبریز شهری بزرگ در منطقهٔ آذربایجان ایران، مرکز استان آذربایجان شرقی و هستهٔ مرکزی کلان‌شهر تبریز است. این شهر، بزرگ‌ترین قطب اقتصادی منطقهٔ آذربایجان ایران و مرکز اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می‌شود.

شهر تبریز ۲۴۴٫۵۱ کیلومتر مربع (حریم شهر: ۱۰۱۴٫۴۵ کیلومتر مربع) وسعت دارد و بر همین اساس، سومین شهر بزرگ ایران (به لحاظ مساحت) پس از تهران و مشهد محسوب می‌شود. جمعیت آن نیز در سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۱٬۵۸۴٬۸۵۵ نفر (حریم شهر: ۱٬۷۲۷٬۴۷۶ نفر) بوده و در سال ۲۰۲۲ میلادی به ۱٬۶۴۳٬۹۶۰ نفر رسیده‌است؛ که بر این اساس، پنجمین شهر پرجمعیت ایران و ۳۴۴ امین شهر پرجمعیت جهان به‌شمار می‌رود. اکثریت ساکنان تبریز آذری هستند و به زبان ترکی آذربایجانی با لهجهٔ تبریزی سخن می‌گویند. تبریز در طول تاریخ خود با فراز و فرودهای بسیاری روبه‌رو بوده‌است. تاریخ این شهر، اشغال توسط بیگانگان و حوادث جانکاه طبیعی از جمله زمین‌لرزه‌های مهلک را تجربه کرده‌است. سنگ بنای تبریز کنونی به دوران اشکانی و ساسانی برمی‌گردد.

تبریز، یکی از طویل‌المدت‌ترین پایتخت‌های ایران بوده‌است؛ این شهر پایتخت ملی یا منطقه‌ای ایران در دوران حکومت‌های روادیان، اتابکان آذربایجان، خوارزمشاهیان، ایلخانان، چوپانیان، جلایریان، قره‌قویونلوها، آق‌قویونلوها، صفویان، خانات آذربایجان ایران، پایتخت ملی دوم ایران در دورهٔ حکومت قاجاریان و پایتخت منطقه‌ای ایران در دوران حکومت‌های کوتاه‌مدت آزادیستان و خودمختار آذربایجان بوده‌است.

تاریخچه فرش تبریز

در مورد تاریخچه فرش در تبریز چنین می‌توان گفت که با توجه به قدمت تاریخی این شهر؛ مسلماً هنر صنعت فرش بافی در آن به قبل از دوران صفویه باز می‌گردد. در نیمه دوم قرن پانزده و در دوران صفوی، فرش از حالتی روستایی به هنر پیشرفته درباری تبدیل شد. یکی دیگر از تحولات مهم در فرش این دوره، طرح‌هایی بود که هنرمندان دربار تبریز و هرات ایجاد شد. در کتاب Rugs and Carpet of the World اثر Ian Bennet به نظریه‌ای دیگر در مورد فرش تبریز در زمان صفوی بر می‌خوریم که در اینجا نقل می‌شود:«تعداد زیادی از فرش‌های مدالیون یا ترنج دار که در سالهای آغازین قرن ۱۶ میلادی در زمان حکومت شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب بافته شده‌اند، دارای طرح مایهٔ اسلیمی و نقوش حیوانی و انسانی هستند» در این کتاب نویسنده سعی کرده تعدادی از قالی‌های موجود در موزه‌های جهان مربوط به نیمه اول قرن شانزدهم را به کارگاه‌های تبریز نسبت دهداز قرن ۱۷م. به بعد و پس از اینکه قالی ایران به خارج از کشور راه یافت، صنعتگران تبریز با دریافت سلیقه مردم اروپا و آمریکا دست به بافتن قالی‌هایی زدند که بسیار جالب بود و بازار آن کشورها را به خود اختصاص داد تبریز یکی از قطب‌های بافندگی بسیار با اهمیت ایران در زمینهٔ قالی‌بافی است. فرش‌های آن، چه آن‌هایی که زینت‌بخش موزه‌های معتبر جهان هستند یا در مجموعهٔ کلکسیونرهای مشتاق جای گرفته‌اند، یا آن‌هایی که در مقیاس زیاد و در کیفیت تجارتی سر از بازارها و چهار سوق‌ها در می‌آورند، همواره خوش اقبال و مشتری پسند هستند. برابر آماری که در دست داریم در شهرستان تبریز و حومهٔ آن در سال ۱۳۶۴ شمسی بر روی ۱۶۰۰۰ دار قالی ۳۲۱۵۰ کارگر بافنده کار کرده‌اند. علاوه بر تک‌بافی‌ها، کارگاه‌های متعددی از سالیان بسیار دور در کار فرش‌بافی بوده و هستند. در سال‌های اخیر بافنده‌های چیره‌دست تبریزی به تولید فرش‌های گل ابریشم بسیار ظریف با رج‌شمار ۵۰ و ۶۰ در مقیاس وسیع روی آورده‌اند. این گونه فرش‌ها که بعضی با چله‌های ابریشمی هستند، بیشتر با طرح‌های لچک و ترنج و با رنگ‌های غالباً بژ روشن و نخودی بافته می‌شوند و در رنگ‌آمیزی گل‌ها و نگاره‌ها از رنگ‌های سرخابی، عنابی و زیتونی به فراوانی استفاده می‌شود. فرش‌های تبریز در هفتاد سال اخیر اغلب با طرح‌های گلدانی، درختی، محرابی، قندیل دار، حیوان‌دار، شکارگاه، هراتی، شاخ و برگی، گلفرنگ، بندی خشتی یا قاب‌قابی، منظره‌بافی، قاب‌قرآنی و نقش‌های هندسی از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین اندازه‌های ممکن بافته شده‌اند. بافت کناره و گلکی چندان خوشایند بافنده تبریزی نیست. در حال حاضر تبریز به عنوان کانون عمده عرضهٔ فرش‌های شهری‌باف آذربایجان شناخته می‌شود و کانون بزرگ تولید کنندگان نامور و صاحب نامی گردیده که فرش آذربایجان به آن می‌بالد. تبریز یکی از قطب‌های بافندگی بسیار با اهمیت ایران در زمینه‌ی قالی‌بافی است. فرش‌های آن، چه آن‌هایی که زینت‌بخش موزه‌های معتبر جهان هستند یا در مجموعه‌ی کلکسیونرهای مشتاق جای گرفته‌اند، یا آن‌هایی که در مقیاس زیاد و در کیفیت تجارتی سر از بازارها و چهار سوق‌ها در می‌آورند، همواره خوش اقبال و مشتری پسند هستند.

ویژگیهای بافت فرش تبریز

در میان ویژگی‌های مشترک تمامی قالیهای آذربایجان گره ترکی بیش از همه مورد توجه است. نوع گلیم بافی قالی‌های روستایی و عشایری آذربایجان به ویژه در قالی‌های قدیمی عمدتاً به سبک معروف فارسی است و به عبارتی از پود ضخیم برای گلیم بافی استفاده می‌نمایند. رجشمار قالی‌های روستایی آذربایجان عموماً درشت و بین ۱۵ و حداکثر ۲۵ رج محدود می‌گردند. دارهای قالی مورد استفاده در آذربایجان به جز قالی‌های عشایری، همگی از نوع عمودی است. مهمترین ابعاد قالی‌های جدید شهری باف آذربایجان ۲*۳ و ۲/۵*۳/۵ و همچنین ۳*۴ است و ابعاد کوچکتر اغلب در قالی‌های قدیم آن دیده می‌شود. ابعاد دایره و چند ضلعی نیز طی سال‌های اخیر در این منطقه رواج یافته‌است. قالی روستایی آذربایجان ابعاد متفاوتی دارد.[۱۰] شمار رج‌های قالی تبریز معمولاً از ۲۴ رج شروع شده و تا ۱۱۰ رج ادامه می‌یابد. رج که به واحد تراکم گره اطلاق می‌شود، بهترین روش برای ارزیابی کیفیت قالی به‌شمار می‌رود؛ هرقدر شمار رج‌های یک قالی بیش‌تر باشد، کیفیت آن نیز مطلوب‌تر خواهد بود. قالی‌های ظریف معمولاً از نخ‌های ابریشمی یا پنبه‌ای بافنده می‌شوند.

تبریز یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مراکز قالی‌بافی در سطح ایران و جهان است و نقش مهمی را در زمینهٔ توسعه و گسترش سنت‌ها و هنرهای تزئینی و کاربردی بازی می‌کند.

اوج هنر قالی تبریز مربوط به سده‌های دوزادهم تا شانزدهم میلادی بوده‌است. شکل‌گیری ۲۰۰ شاهکار هنری قالی تبریز با ادغام هماهنگ هنرهای بافندگی و نگارگری ایرانی در طی ۱۴ سده، سطح بالای هنر بافندگان قالی را در این شهر به عرصهٔ نمایش گذاشته و مکتب کلاسیک تبریز بنیان نهاده شد. این مکتب به ۲ زیرشاخهٔ اصلی تبریز و اردبیل تقسیم می‌شود.

طر ح‌های شناخته شده فرش تبریز

طرح‌های شناخته شده ناحیه تبریز عبارتند از: طرح مستوفی (کل فرنک مستوفی)، اسلیمی ترنج دار، اسلیمی لچک دار، ترنج، نقش ماهی یا هراتی،گلدانی، میناخانی، طرح درختی، طرح تصویری، طرح باغی یاگلستانی، طرح شکارگاه و طرح مطهری سیدی بازاری

ویژگی‌های طرح و رنگ فرش تبریز

بافندگان تبریز به ویژه در دوره معاصر هر طرح زیبایی را مورد استفاده قرار داده یا ترکیبی از رنگهای مختلف، طرحی نو را در انداخته ند. انواع طرح‌های لچکو ترنج، درختی، گلدانی، بته جقه ای و دهها طرح دیگر مورد استفادهٔ بافندگان امروز تبریز و مرند و خوی... است. شاید شادابی و طراوت رنگ در قالی شهری باف آذربایجان بیش از هر چیز دیگر توجه خریداران فرش را به خود معطوف دارد. زیبایی قالیهای لچک و ترنج هندسی هریس به گونه‌ای است که هم‌اکنون بسیاری از قالیبافان تبریز و سایر شهرهای آذربایجان از آن کپی برداری نموده و با نام نقش هریس به بازار عرضه می‌نمایند. در واقع نقشه قدیمی و اصیل هریس به گونه‌ای است که ضمن حفظ ویژگی نقوش لچک و ترنج شاه عباسی، ترکیبی هندسی به آن داده و با استفاده از خطوط زاویه دار، هویتی کاملاً مستقل از قالی‌های شهری باف را برای آن رقم می‌زند. معروف‌ترین نام در میان این طرح‌ها لچک و ترنج شاخه شکسته نام دارد گرایش به طرحهای هندسی و حتی ذهنی بافی، ویژگی مشترک طرحهای روستایی فرش آذربایجان است. برابر آماری که در دست داریم در شهرستان تبریز و حومه‌ی آن در سال ۱۳۶۴ شمسی بر روی 16000 دار قالی 32150 کارگر بافنده کار کرده‌اند. علاوه بر تک‌بافی‌ها، کارگاه‌های در سال‌های اخیر بافنده‌های چیره‌دست تبریزی به تولید فرش‌های گل ابریشم بسیار ظریف با رج‌شمار 50 و 60 در مقیاس وسیع روی آورده‌اند. این گونه فرش‌ها که بعضی با چله‌های ابریشمی هستند، بیشتر با طرح‌های لچک و ترنج و با رنگ‌های غالباً بژ روشن و نخودی بافته می‌شوند و در رنگ‌آمیزی گل‌ها و نگاره‌ها از رنگ‌های سرخابی، عنابی و زیتونی به فراوانی استفاده می‌شود. فرش‌های تبریز در هفتاد سال اخیر اغلب با طرح‌های گلدانی، درختی، محرابی، قندیل دار، حیوان‌دار، شکارگاه، هراتی، شاخ و برگی، گلفرنگ، بندی خشتی یا قاب‌قابی، منظره‌بافی، قاب‌قرآنی و نقش‌های هندسی از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین اندازه‌های ممکن بافته شده‌اند. بافت کناره و گلکی چندان خوشایند بافنده تبریزی نیست.

تکنیک‌های جدید فرش تبریز

در فرش تبریز ابداعاتی خصوصاً در چند دهه اخیر انجام شده که حالتی خاص را به فرش اعلای این منطقه داده است. این خلاقیت‌ها در نقوش، رنگ و بافت نمود کرده و سبب به وجود آمدن آثار بدیع در زمینه تولید فرش نفیس ایران گردیده که تاکنون سابقه نداشته‌است.

تحول در رنگ آمیزی فرش تبریز

• نمایش عمق
  از جلوه‌های جدید در رنگ فرش معاصر تبریز به کار گیری عمق و بعد یا پرسپکتیو در این طرح دو بعدی است که شناسه‌ای خاص به فرش تبریز داده‌است.
• استفاده از رنگ برای فضا بندی
  تحولی دیگر در ابداعات فرش تبریز، استفاده از رنگ برای پر کردن فضاهای خالی به جای نقش است که با به کار گیری رنگ‌های دارای هارمونی و هماهنگی با طرح فضاهایی خاص قرابتی زیبا بین طرح و رنگ ایجاد می‌شود. چنین فنی را در طرح‌های زیر خاکی جدید می‌بینیم.
• به کار گیری سایه روشن
  نو آوری دیگر در فرش تبریز، به کار گیری سایه با استفاده از رنگ است. استفاده نا محدود از رنگ‌های هم خانواده و ایجاد سایه روشن باعث القای عمق می‌شود. از ویزگی‌های دیگر تعادی بین رنگ‌های سرد و گرم بوده‌است که وجود این سایه و روشن‌ها در گل‌ها و متن حالتی برجسته به نقوش می‌دهد. این روش توانسته گل‌ها را طبیعی تر کرده و به سبک رئال (واقع گرایانه) نزدیک تر نماید.
• دور گیری
  به کارگیری ابریشم سفید و رنگی به منظور دور گیری گل‌ها و برگ‌ها از دیگر ویژگی‌های فرش تبریز بوده‌است.
• طرح زیر خاکی
  یکی از انواع طرح‌های تبریز، طرح زیر خاکی است. این سبک دارای رنگ‌های ویژه خصوصاً رنگ بژ، زیتونی وسدری است که حالت زیر خاکی را به نقش می‌دهد. عناصر تشکیل دهنده طرح آثار و ابنیه باستانی و نقش شاهان و شخصیت‌های ادبی و شعرای گذشته ایران است.

جمع بندی

در یکی از بزرگترین شهرهای کشور، تولید فرش به همان اندازه گسترده با کیفیت های مختلف از ساده تا لوکس را خواهید دید. ما در مورد تبریز صحبت می کنیم، شهری در 600 کیلومتری غرب پایتخت تهران، که مرکز استان و خانه عصاری ها، بزرگترین اقلیت کشور است. تبریز قرن‌ها محل تجارت بوده و مرکز آن در آذربایجان، ارمنستان و ترکیه قرار گرفته است. از جمله کالاهای مورد معامله می توان به فرش دستباف ایرانی اشاره کرد. مسجد کبود و مجسمه شاعر معروف خاقانی در تبریز بسیار شناخته شده است.

فرش تبریز با یک نام اضافی به راحتی قابل تشخیص است. دسته بندی به تراکم گره در هر متر مربع اشاره دارد و بنابراین نشان دهنده کیفیت است. در حالی که مرغوب ترین فرش ها بیش از یک میلیون گره دارند و 90 رج نامیده می شوند، فرش های ساده همچنان دارای تراکم 400000-500000 گره (40Raj) هستند. تراکمی که بسیار فراتر از منشأ بیشتر فرش های دیگر است. در حال حاضر فرش 70 رج تبریز با 1000000 گره در متر مربع کمیاب هستند.

فرش های باکیفیت تبریز اکثراً از پرزهای کوتاه از پشم مرغوب تشکیل شده است. نقش آنها توسط یک مدال در وسط غالب است که اطراف آن با نقوش باغ گل تزئین شده است. با این حال، پرتره هایی از کاخ ها و خرابه ها و یا از شاعران مشهور فرهنگ پارسی، مانند سعدی که محبوب ترین شاعر تاریخ کشور به شمار می رود، وجود دارد.

مطالب مرتبط: 

همه چیز درباره فرش همدان

همه چیزدرباره فرش قشقایی

همه چیز درباره فرش همدان

فرش همدان از روستاهای ایرانی در منطقه کوهستانی همدان در غرب ایران می آیند. این منطقه محل زندگی صدها روستا است. هر روستا سنت بافندگی خاص خود را دارد که الگوهای طراحی دقیق مورد استفاده را تعیین می کند. نام بیشتر فرش های این منطقه از محل پیدایش آن‌ها است. بهترین فرش های این مناطق به نام خود فروخته می شود. فرش های های ساده تر، اصطلاح عمومی همدان را به اشتراک می گذارند. شهرهای بزرگ منطقه فرش همدان ملایر، نهاوند، تویسرکان، کبودرآهنگ و اسدآباد هستند.

فرشهای همدان شامل فرشهای شهرهای فوق و همچنین فرشهای نواحی بی بیک آباد، حسین‌آباد، درگزینه، اینگلاس، کاسوین، مزلقان و برچالو می‌شود.

برای دیدن مجموعه فرش های ماشینی کلاسیک هایپر فرش پلاس اینجا کلیک کن

شهر همدان

هَمِدان، هَمَدان یا به گویش محلی هِمِدان یکی از کلان‌شهرهای ایران در منطقهٔ غربی و کوهستانی ایران و مرکز شهرستان و استان همدان است. این شهر در دامنهٔ کوه الوند و در بلندای ۱٬۷۴۱ متری از سطح دریا واقع شده‌است و از شهرهای سردسیر ایران به‌شمار می‌آید. همدان قدیمی‌ترین شهر ایران و از کهن‌ترین شهرهای جهان است. در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد.

همدان اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی ایران، مادها بوده‌است. با این حال قدیمی‌ترین آثار یافت‌شده از محوطهٔ باستانی هگمتانه و نیز کتیبه‌های گنج‌نامه مربوط به دوران هخامنشیان هستند. همچنین این شهر در روزگار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتخت‌های کشور بوده‌است. همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی یکی از شهرهای فرهنگی و گردشگری کشور شناخته می‌شود و از نظر علمی نیز با وجود مراکز دانشگاه بوعلی سینا، دانشگاه صنعتی همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، دانشگاه پیام نور همدان و مراکز دیگر، به عنوان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور شناخته شده‌است. آرامگاه بوعلی‌سینا نماد شهر همدان و همچنین یکی از نمادهای پیشینهٔ ایران در فرهنگ جهان و دانش و علم به‌شمار می‌رود.

تاریخچه شهر همدان

همدان در روزگار، ماد، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان یکی از پایتخت‌های کشور بوده‌است. همدان به عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران، از پیشینه چند هزار ساله‌ای برخوردار است. پیش از آمدن اقوام آریایی، شهر همدان از زیستگاه‌های اصلی قوم کاسیان به‌شمار می‌آمده‌ است. در کتیبه‌های آرامی نو آشوریی (هزارهٔ دوم قبل از میلاد) از آنجا به عنوان یکی از ایالات کارکاشی (قوم کاسیان) یاد گردیده و آمده‌است که تیگلات-پیلسر یکم، شاه آشور این شهر را در ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد فتح کرده‌است. 

در مورد زمان و چگونگی احداث و نام بنیان‌گذار شهر همدان بین روایت‌های مورخین و جغرافی دانان یونانی و همچنین مابین مورخین اسلامی اختلاف‌نظر وجود دارد. به گفتهٔ هرودوت این شهر را نخستین شاه ماد دیاکو بنیان نهاده‌است. در حمله اعراب، شهر همدان پس از سقوط نهاوند به دست مسلمانان افتاد و چندان اهمیت و اعتبار داشت که اعراب گشودن آن را پس از فتح نهاوند، بزرگ‌ترین پیروزی خود بر ساسانیان شمردند.

ویژگی فرش همدان

بافندگی فرش همدان

فرش های همدان معمولاً بر روی بافندگی عمودی بدون استفاده از طرح برای نقش و نگار بافته می شوند.

پایه فرش همدان

زیربنای این فرش ها امروزه پنبه‌ای است، اما فرش های همدان‌ پیشین (قبل از 1915) دارای پایه‌های پشمی و معمولاً روی زمینه‌ای شتری‌رنگ بوده‌اند. به جز فرش همدان از ناحیه کاسوین، پایه های همدان تک بافت است. پشت فرش های تک پود دارای هر تار دیگری است که در عرض فرش نمایان شده است که طرحی متمایز از خطوط به راحتی مشخص در سراسر فرش را ارائه می دهد.

گره های فرش همدان

گره مورد استفاده گره ترکی یا Ghiordes است که یک گره متقارن است. فرش های ایرانی تبریز نیز از این گره استفاده می کنند. این ممکن است عجیب به نظر برسد زیرا بیشتر فرش های ایرانی از گره ایرانی یا نامتقارن استفاده می کنند. این را می توان به این دلیل توضیح داد که تبریز در نزدیکی همدان قرار دارد و زمانی پایتخت امپراتوری عثمانی (ترکیه) بوده است. جمعیت غالب مردم ترک هستند. بنابراین هر دو فرش بافته شده در منطقه تبریز و همدان از گره ترکی یا متقارن استفاده می کنند نه گره فارسی یا نامتقارن. (فرش ترک باف توری بسیار کمیابی وجود دارد که هنوز از گره متقارن آن استفاده می کند.) گاهی اوقات می توان از موی شتر برای شمع استفاده کرد. هنگامی که از پشم استفاده می شود کیفیت آن از درشت تا متوسط متغیر است.

رنگ های فرش همدان

پالت رنگی تقریباً همه فرشهای همدان شامل رنگ‌های اصلی با زمینه‌های عاجی، قرمز، آبی یا قهوه‌ای است. آنها معمولاً بسیار رنگارنگ هستند.

اندازه های فرش همدان

فرشهای روستایی مانند فرشهای همدان در اندازه‌های سودمند (اندازه‌های کوچکتر و رانر) بافته می‌شوند. فرش هایی به اندازه اتاق اما در میان بافت های روستای بی بیک آباد و کبودرآهنگ یافت می شود. به پایان می رسد وجه تمایز بسیاری از فرشهای همدان، بافت یک لبه یا گلیم باریک در پایین فرش با حاشیه‌های ساده در بالای فرش است. کناره ها معمولاً ابری از پشم با یک طناب است.

طرح های فرش همدان

طرح‌های این فرش‌ها می‌تواند مستطیل (بیشتر نقوش هندسی و نقوش زاویه‌دار) یا منحنی (اغلب نقش‌های گلدار پیچیده‌تر) باشد و برخی می‌توانند هر دو عنصر را داشته باشند. اکثر فرش های همدان به صورت مستطیل هستند. در زیر برخی از عناصر رایجی که در این فرش ها یافت می شود ذکر شده است. برخی از تغییرات برگ بلوط نیز به عنوان عنصری رایج در این فرش ها دیده می شود.

طرح هراتی

الگوی هراتی که به نام روستای هرات نامگذاری شده است، قبل از جنگ جهانی دوم بسیار رایج بود.هراتی از یک گل سرخ تشکیل شده است که توسط یک الماس با نخل های کوچک در نقاط آن احاطه شده است. برگ های منحنی، مخروطی، دندانه دار که شبیه ماهی (ماهی) هستند، طرح را تکمیل می کنند.

طرح دوتایی

برخی از اشکال طراحی دوتایی نیز رایج است. این یک طرح قلاب دار است که معمولاً به صورت طرح تکراری یا سراسری یافت می شود.

برای دیدن مجموعه فرش های ماشینی مدرن هایپر فرش پلاس اینجا کلیک کن

جمع بندی

همدان یک اصطلاح جمعی برای انواع فرش های بافته شده در منطقه اطراف همدان  است. فرش های همدان بافته شده در روستاها و شهرهای اطراف شهر ممکن است بسیار متفاوت باشد. چه الگو، چه کیفیت و چه تراکم گره ، تقریباً هر چیزی ممکن است. فرش های نفیس این منشاء فرش به عنوان مثال حسین آباد یا نهاوند است. ویژگی های ساده تری را اساساً می توان در اصطلاح فرش همدان یافت.

در حالی که قبلاً از نخ دست‌کوب برای تمامی فرش‌های همدان استفاده می‌شد، امروزه از نخ‌های تولیدی صنعتی برای انواع فرش‌های مقرون به صرفه‌تر نیز استفاده می‌شود. در این مواقع از رنگ های ظریف کمتری برای رنگرزی نخ استفاده می شود. به این دلایل، انتخاب درست مهم است. الگوی شناخته شده هراتی و رنگ های کلاسیک مانند آبی و قرمز غالب است. اولی به طور سنتی از گیاه نیل و دومی از خرچنگ رنگرز که در ایران بسیار استفاده می شود تهیه می شود. نقوش هندسی در گره زنی غالب است. با این وجود، نقش‌های گل‌دار روی فرش‌های همدان نیز دیده می‌شود.

به خصوص فرش های قدیمی منطقه همدان از شهرت خوبی برخوردار است. چون روی تار پنبه ای گره زده می شدند، به آنها شهرباف می گفتند که ترکیبی از دو واژه شهر و گره است. متأسفانه این فرش ها به ندرت یافت می شوند. اصولاً فرش‌های این منشاء، فرش‌های روزمره هستند که به ویژه به استحکام خود زبانزد هستند.

مطالب مرتبط:

• همه چیز درباره فرش بیجار
• همه چیز درباره فرش قشقایی

فرش مناسب برای اتاق کودک

بچه ها همیشه در حال حرکت هستند و مطمئناً اتاق را به هم می ریزند. فرش اتاق کودک بخش مهمی از اتاق کودک شما است. فرش می تواند ظاهر و احساس فضای آنها را بسازد یا خراب کند. پس چه فرشی را انتخاب می کنید که تمام نیازهای شما را برآورده کند؟ انواع مختلفی از فرش ها برای کودکان موجود است، برای یافتن بهترین فرش برای اتاق کودک به خواندن این مطلب دهید.

آیا می خواهید اتاق کودک خود را تزئین کنید؟ اگر بله، باید در نظر بگیرید که چه نوع فرشی را انتخاب کنید. طبق این مطالعه، چیزهای زیادی وجود دارد که والدین باید زمانی که می خواهند اتاق کودک خود را انتخاب کنند باید دقت کنند، این تصمیم بسیار پیچیده به نظر می رسد زیرا امروزه انتخاب های زیادی برای طراحی فرش در بازار وجود دارد.

هنگام انتخاب فرش برای اتاق کودک چه نکاتی را باید در نظر بگیریم؟

انتخاب فرش مناسب برای اتاق کودک تصمیم بزرگی است. فرش ها ارزش خانه شما را افزایش می دهند. قبل از خرید، مهم است که چندین فاکتور را در نظر بگیرید. فرش ها انواع مختلفی دارند: پشمی، پلی استر، نایلون، اکرلیک و پلی پروپیلن. هر ماده ای دارای مزایای خاص خود هستند، بنابراین شما می توانید با توجه به اولویت خود یکی را انتخاب کنید.

اولاً هنگام انتخاب فرش والدین باید از کیفیت الیاف فرش آگاهی زیادی داشته باشند. انتخاب الیاف فرش مناسب اتاق خواب کودک برای آنها بسیار مهم است. ثانیاً، فرش اتاق خواب نه تنها باید زیبا به نظر برسد، بلکه باید حس خوبی نیز داشته باشد. ثالثاً، والدین باید رنگ، هزینه و سبک فرش را در نظر بگیرند. رنگ ها و طرح ها اهمیت زیادی دارند پس از ضریب مقاومت در برابر لکه فرش اطمینان حاصل کنید.

الیاف مناسب برای فرش اتاق کودک

پنج نوع الیاف اصلی برای اتاق کودک وجود دارد: پشم، نایلون، پلی پروپیلن، اکریلیک و پلی استر

• پشم
  بهترین عایق در بین انواع فرش و سایش، اما سخت ترین برای تمیز کردن و پناهگاهی برای محرک های آسم.
• نایلون
  حس عالی و ماندگاری خوبی دارد. در نزدیکی پنجره ها لکه های فرش نایلونی قدیمی به راحتی محو می شود.
• پلی پروپیلن
  مقاوم در برابر سفیدی و لکه. روغن را جذب می کند و پس از چندین سال تمیز کردن آن را دشوار می کند. درشت و خشن احساس می شود.
• پلی استر 
  ماندگار و نرم است اما در نو بودن کمی چرب می شود. مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش و لک. ما فرش پلی استر را به عنوان بهترین فرش برای اتاق کودک توصیه می کنیم، زیرا بهترین تعادل احساس، سایش و مقاومت در برابر لکه را ایجاد می کند و قیمت مقرون به صرفه ای دارد.
• اکریلیک
• فرش های اکریلیک مقاومت و پایداری بیشتری در برابر لکه ها و تابش نور مستقیم آفتاب دارند و گزینه ی خوبی برای اتاق کودکان هستند.

تغییر رنگ دیوارهای اتاق کودک

تغییر رنگ دیوارها راحت تر از رنگ فرش است! رنگ قهوه ای روشن، خاکستری یا زغالی را امتحان کنید تا آلودگی و رد لکه را پنهان کنید و اتاق را با رنگ های دیواری برای کودک جذاب کنید.

آیا الیاف طبیعی برای اتاق کودک مناسب است؟

الیاف طبیعی مانند پشم فواید زیادی دارند، اما برای یک منطقه پر رفت و آمد مانند اتاق بچه ها، بهتر است از چیزی که از نوعی نایلون ساخته شده است بچسبید. الیاف پشم متخلخل هستند، بنابراین مستعد جذب لکه‌ها هستند و در صورت فرسوده شدن، تعویض آن گران‌تر است.

الیاف نایلون بهتر از الیاف طبیعی رنگ خود را حفظ می کنند و همچنین دوام بیشتری دارند و در طول زمان کمتر فرسوده می شوند.

چه رنگ هایی برای فرش اتاق کودک مناسب است

ما رنگ خنثی و با تن متوسط را برای فرش اتاق کودک شما توصیه می کنیم.

رنگ‌های بژ روشن و پررنگ لکه‌ها و کثیفی‌های بیشتری را نشان می‌دهند به‌جای آن یک کرم مایل به قهوه‌ای خنثی یا با سایه تیره انتخاب کنید. تنوع جزئی فرش با رنگ های تیره بسیاری از چیزهای جزئی تری را که فرزندان شما روی آنها می ریزند پنهان می کند.

رنگ‌های میان تن مانند قهوه‌ای و خرمایی نیز تقریباً با هر رنگی مطابقت دارند، به این معنی که می‌توانید به راحتی یک فرش یا تشک بازی بادوام پیدا کنید که با بقیه اتاق در تضاد نباشد و از فرش در برابر ساییدگی محافظت کند.

از بافت های مخملی برای اتاق کودک دوری کنید

این مدل‌ها ممکن است با پاهای برهنه کوچک بهترین احساس را داشته باشند، اما به احتمال زیاد لکه‌های مایع، گرد و غبار و کثیفی را نیز جذب و حفظ می‌کنند. تمیز کردن عمیق آنها با جاروبرقیذسخت تر است و این سبک ها برای مکان های کم تردد مانند اتاق خواب یا اتاق مهمان مناسب تر هستند.

جمع بندی

هنگام خرید فرش برای بچه‌ها، باید بسیار دقیق‌تر عمل کنید. ممکن است قبل از خرید فرش، سوالات و نگرانی‌هایی داشته باشید. به عنوان مثال، اگر کودک شما آلرژی یا هر گونه حساسیت دیگری دارد، فرشی تهیه کنید که ایمن باشد و به فرزند شما آسیبی نرساند. اگر چه ما در بالا گفتیم فرش طبیعی زود کثیف شده و لکه ها را جذب می کند و تعویض آن گران تر است اما در موارد استثنایی مانند آلرژی کودکان الویت با سلامتی کودک است پس به دنبال یک فرش با الیاف طبیعی مانند پشم باشید، زیرا آنها به طور طبیعی ضد حساسیت و ضد میکروب هستند.

مراحل تولید فرش ماشینی از صفر تا صد

فرش از دیرباز آیینه هنر و خلاقیت ایرانی بوده و هست و این پارچه گرانبها همیشه با اقتدار بر دیوار و زیر پای خانواده ها جایگاه خود را حفظ کرده است. با پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن محصولات برای تامین کالاهای مورد نیاز متناسب با جمعیت روزافزون جهان، فرش نیز به صورت صنعتی تولید و به بازار عرضه شد و این نوع تولید با نام فرش ماشینی آغاز شد. فرش ماشینی اصطلاحی است که بسته به نوع نخ مورد استفاده و نوع تکنولوژی بافت، انواع کفپوش را شامل می شود. گاهی اوقات فرش های فانتزی یا فرش های پرزدار نیز ممکن است به عنوان فرش های ماشینی طبقه بندی شوند. در این گفتار به بررسی تکنولوژی فرش ماشینی می پردازیم که بر اساس بافت پارچه است. به طور کلی در صنعت نساجی چه در تولید منسوجات و چه در تولید فرش ماشینی، زنجیره تولید از چهار مرحله اصلی تشکیل شده است که عبارتند از: ریسندگی، رنگرزی، بافندگی و تکمیل. کارخانه ای که محصول نهایی آن فرش یا پارچه ماشینی است ممکن است تمام این مراحل را خودش مدیریت کند یا فقط قسمت بافندگی را انجام دهد.

مرحله اول: ریسندگی نخ فرش

در مرحله ریسندگی نخ مورد استفاده برای بافت فرش تهیه می شود. نخ های مورد استفاده در فرش ماشینی از سه قسمت تشکیل شده است:

1) نخ های خواب که معمولاً از اکریلیک یا پلی استر یا پلی پروپیلن ساخته می شوند.

۲) نخ پود که معمولاً از جوت درست می شود

3) نخی که معمولاً از پنبه یا پلی استر تهیه می شود

آنچه که نوع فرش را تعیین می کند، نوع نخ آن است. تکنولوژی تولید نخ اکریلیک و آماده سازی لازم برای تهیه آن با آماده سازی مورد نیاز برای استفاده از نخ پلی استر متفاوت است.

نخ های اکریلیک با سیستم ریسندگی الیاف کوتاه تهیه می شود، سپس با استفاده از رنگ های مناسب رنگ آمیزی و حرارت داده می شود و سپس به قسمت بافندگی ارسال می شود. اما نخ های پلی استر از طریق ریسندگی ساخته می شوند و به دو صورت دوپه شده یا رنگرزی استفاده می شوند. شرکت های فرش ماشینی می توانند مرحله ریسندگی داشته باشند یا نخ را به صورت آماده خریداری کنند.

پس از آماده سازی نخ، در مرحله پیش بافندگی، نخ های قرقره های بزرگ را روی قرقره های کوچکتر می پیچند و طبق طرح فرش روی قفسه دستگاه قالی بافی قرار می دهند.

مرحله دوم: بافت فرش ماشینی

دومین و شاید مهمترین مرحله در زنجیره تولید فرش، بافتن فرش است. در این مرحله فرش با استفاده از تکنولوژی های مختلف بافته می شود. به طور کلی سیستم قالی بافی همانند بافت پارچه است با این تفاوت که با دو سیستم تار بافته می شود. در واقع در دستگاه بافندگی دو فرش به طور همزمان بافته می شود که یکی فرش رویه و دیگری فرش پایین نامیده می شود.

این سیستم بافندگی به بافت چهره به چهره نیز معروف است. در واقع این دو پارچه به صورت موازی بافته می شوند و نخ های خواب بین دو سطح قرار می گیرند. سپس توسط یک تیغه رفت و برگشتی دو نیم شده و دو فرش بالا و پایین از هم جدا می شوند. البته سیستم توضیح داده شده در واقع روند کلی قالی بافی را نشان می دهد، اما ماشین آلات مختلف توسعه یافته توسط شرکت های قالی بافی، امکانات متفاوتی را در قالی بافی در اختیار تولیدکنندگان قرار می دهد.

ماشین های قالی بافی عمدتا توسط دو شرکت معروف Wendville (بلژیک) یا Schonnher (آلمان) تولید می شوند و در مدل های مختلف موجود می باشند. این شرکت ها می توانند فرش هایی با پرز بریده یا لوپ یا با سه سیستم بافت (راپیره) تولید کنند. هر یک از این ویژگی ها در مدل های مختلف این شرکت ها طراحی شده است. برخی از مدل های تولید شده توسط Wendville عبارتند از CRX، CPX، HRX، UCL، HCPX و CRP.

مرحله سوم : تکمیل فرش ماشینی 

فرش ماشینی پس از خروج از ماشین بافندگی دارای عیوب کوچکی است که نیاز به برجسته سازی دارد. ابتدا فرش ها به هم دوخته می شوند و در مرحله بعد گرد و غبار و پرزهای مرحله بافت از بین می روند.

در مرحله بعدی تولید فرش ماشینی که بسیار حائز اهمیت است، سطح خواب فرش با تیغه های مخصوص پوشانده شده و سطح خواب آن یکدست و براق می شود. این مرحله که برش نامیده می شود کیفیت نهایی فرش را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. در مرحله بعد، زمان عطسه است. در این مرحله پشت سطح فرش را با رزین ها و چسب های مخصوص آغشته می کنند تا گره های بافته شده در جای خود محکم شوند. در آخرین مرحله تکمیل فرش ماشینی، مقاطع طولی و عرضی فرش و همچنین گلدوزی و ریشه دوزی انجام می شود.

پارامترهای فنی موثر بر کیفیت فرش ماشینی

به غیر از عوامل کلی مانند مدل ماشین بافندگی، تکنولوژی بافت، نوع نخ مورد استفاده برای ریسندگی، تراکم بافت و تنظیمات کلی ماشین، سه عامل فنی مهم دیگر نیز وجود دارد که می تواند کیفیت نهایی فرش ماشینی را تحت تاثیر قرار دهد:

• تناسب و یکنواختی مشخصات فیزیکی نخ خواب: کیفیت و یکنواختی ویژگی های فیزیکی نخ خواب مورد استفاده بسیار مهم است. عدم یکنواختی در خواص فیزیکی نخ (مانند کشیدگی، انقباض یا درصد جمع شدگی) می تواند باعث ایجاد رگه های طولی روی سطح فرش شود.
• کیفیت تیغه برش: تیغه برش فرش نیز یکی از عواملی است که می تواند کیفیت نهایی را تحت تاثیر قرار دهد. این تیغه ها باید کیفیت بسیار خوبی داشته باشند و به موقع تعویض شوند در غیر این صورت مشکل کم خوابی ایجاد می کنند.
• مرحله برش: صاف کردن سطح خواب فرش که به آن برش می گویند، در کیفیت نهایی فرش تاثیر بسزایی دارد.